Opvliegers – een welbekend fenomeen

Opvliegers zijn voor veel vrouwen een bekend en ongewenst verschijnsel tijdens de overgang.
We geven je hier daarom graag de belangrijkste feiten en tips hierover.

Opvliegers tijdens de overgang

Opvliegers behoren tot de meest voorkomende verschijnselen tijdens de overgang. Ruim 80% van de vrouwen heeft er in deze periode last van. Opvliegers kunnen zowel overdag als ’s nachts voorkomen en kunnen een behoorlijke impact op je leven hebben. Ze zijn (vermoedelijk) een reactie van het lichaam op de veranderende hormoonspiegels en komen vooral voor in de vroege stadia van de overgang. In de meeste gevallen nemen de opvliegers na verloop van tijd af, maar bij zo’n 5% van de vrouwen komen ze zelfs 10 jaar na de menopauze nog voor .

Opvliegers beginnen meestal in de borst en verspreiden zich in golven via de hals en het hoofd uit naar de bovenarmen. Het hart klopt sneller, de huid kan rood worden en er kunnen zweetuitbraken ontstaan. De episoden zijn normaal gesproken relatief kort en duren meestal slechts enkele minuten, maar ze kunnen echter meerdere keren per dag optreden.

MenoKennis: hoe ontstaan opvliegers?

Het vegetatieve zenuwstelsel is een complex autonoom besturingssysteem dat vele processen in het menselijke lichaam regelt, zoals de ademhaling, de hartslag en de stofwisseling. Het wordt door de hypothalamus aangestuurd. Ook de regulatie van onze lichaamstemperatuur (thermoregulatie) valt onder de vele belangrijke functies van dit besturingssysteem.

De thermoregulatie van het menselijke lichaam heeft de belangrijke taak om voor een constante lichaamstemperatuur van ongeveer 37 graden te zorgen. Hierbij zijn er twee gewenste waarden; een onder- en een bovenwaarde. Als de gewenste bovenwaarde (bijvoorbeeld door fysieke inspanning of koorts) overschreden wordt, worden de perifere bloedvaten (aan de oppervlakte van de huid) verwijdt en gaat men meer zweten. Deze extra transpiratie zorgt ervoor dat je afkoelt. Als de lichaamstemperatuur (bijvoorbeeld in de winter) lager wordt, vernauwen de perifere bloedvaten om warmteverlies te verminderen.

Hoewel de precieze oorzaak van opvliegers nog onbekend is, wordt vermoed dat hormonale schommelingen tijdens de overgang tot een ontregeling van boodschapperstoffen in de hersenen leiden. Deze boodschapperstoffen hebben onder meer de taak om de lichaamstemperatuur in een goede balans te houden. Wanneer hormoonniveaus tijdens de overgang gaan schommelen, krijgen de hersenen de boodschap dat het lichaam te warm wordt. Om dit te compenseren krijgt het hart de opdracht om sneller te gaan kloppen, worden de bloedvaten verwijdt, en worden de zweetklieren geactiveerd, om het ‘teveel’ aan warmte af te voeren. Dit leidt tot het verschijnsel dat we als opvliegers kennen.

In de meeste gevallen went het lichaam zich geleidelijk aan het nieuwe evenwicht en ontstaat er weer een normale temperatuurregulatie. De duur en hevigheid van dit aanpassingsproces verschilt per vrouw en kan worden beïnvloed door tal van factoren, waaronder erfelijkheid, voedings- en leefgewoontes, slaapkwaliteit en mate van stress.

Wat kun je doen tegen opvliegers?

Opvliegers kunnen erg vervelend en onaangenaam zijn. Gemiddeld komen ze tussen de een en dertig keer per dag voor, maar er zijn ook vrouwen die de warmteaanvallen soms wel 5 of meer keren per uur hebben. Wat kun je hier tegen doen? Als eenvoudig advies geldt om alles te vermijden wat de opvliegers kunnen uitlokken. Met andere woorden, probeer prikkelende middelen zoals koffie, zwarte thee, alcohol en sigaretten evenals scherpe kruiden, zoals gember, peper of chili te vermijden. Ook (te)veel of te zwaar eten kan soms een trigger zijn. Bij vrouwen met overgewicht kunnen opvliegers vaker voorkomen, daarom is het gunstig om een gezond gewicht te behouden of na te streven.

Vaak helpt het ook de kleding aan te passen. Draag het liefst lichte kleding en kies voor meerdere kledinglagen, zodat je gemakkelijker iets aan of uit kunt trekken. Ook zijn natuurlijke vezels zoals wol, katoen of zijde meer geschikt dan synthetische stoffen.

Hier nog een paar tips :

  • Om stress te verminderen en beter te ontspannen kunnen bijvoorbeeld yoga, autogene training (zoals meditatie), pilates of tai-chi goed helpen.
  • Optimaal is een lichte voeding met veel groente en fruit en voldoende vochtinname, het liefst minstens 2 liter water of (ongezoete) thee per dag. Zet ook altijd een fles water naast het bed voor de dorst, maar ook om, mocht het nodig zijn, gezicht of hals af te koelen.
  • Probeer kruiden als peper en chili te vervangen door milde, smaakvolle alternatieven zoals oregano, basilicum, koriander en kurkuma.
  • Ook beweging en sport hebben een positieve uitwerking en kunnen helpen om stress te verminderen. Neem daarom vaker de trap, laat af en toe de auto staan en ga lekker fietsen of maak een wandeling.